Taksi ve dolmuş şoförlerinin sigortalılığı

Şehir içinde ticari taksi, dolmuş ve benzer nitelikteki diğer toplu taşıma araçlarının sahibi olanlar ile bu araçları sahibinden kiralayarak kendi adlarına işletenler 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılıyorlar.
Söz konusu araçlarda ücretli ve tam süreli olarak çalışan şoförler ise 4/a (SSK) kapsamında sigortalı sayılıyorlar ve sigorta primleri çalıştıkları taksi veya dolmuşun sahibi olan işverenleri tarafından ödeniyor.
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLAR
Şehir içinde ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki toplu taşıma araçlarında ücretli olarak ay içinde 10 günden az süreyle (kısmi süreli) çalışanların sigortalılıkları farklılık arz ediyor.
Bunlar da 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun ek 6. maddesi kapsamında 4/a (SSK) sigortalısı sayılmakla birlikte, primlerini kendileri ödüyorlar.
SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI
Ay içinde 10 günden az süreyle çalışan şoförlerin sigorta hak ve yükümlülükleri, bildirimin Sosyal Güvenlik Kurumu'na yapıldığı tarihten itibaren başlıyor. Kısmi süreli çalışıp da sigortalı olmak isteyenlerin, araç sahibinin bağlı olduğu oda (şoförler odası, minibüsçüler odası, vb.) ya da meslek kooperatiflerine onaylatılmış 'Şehir İçi Toplu Taşıma Araçlarında Kısmi Süreli Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi' ve araç sahibi ile aralarında imzaladıkları 'kısmi süreli iş sözleşmesi' ile mesleklerini yaptıkları ilin sosyal güvenlik il müdürlüğüne/merkez müdürlüğüne başvurmaları gerekiyor.
Kısmi süreli olarak birden fazla taksi veya dolmuş sahibinin yanında çalışma veya yeni bir araç sahibi yanında çalışmaya başlama halinde, her bir araç sahibiyle yapılmış olan kısmi süreli iş sözleşmelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu'na verilmesi gerekiyor.
PRİM ORANI VE MİKTARI
Kısmi süreli çalışıp da sigortalı olanların, günlük asgari ücret ile günlük asgari ücretin 6,5 katı arasında olmak kaydıyla kendileri tarafından belirlenen prime esas kazanç tutarı üzerinden yüzde 20'si malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları, yüzde 12.5'i genel sağlık sigortası primi olmak üzere toplam yüzde 32,5 oranında prim ödemeleri gerekiyor.
Ancak 5510 sayılı Kanunun geçici 29. maddesi ile bu sigortalılardan 2011 yılı için günlük asgari ücretin 18 katı üzerinden başlanılarak, takip eden her yıl için bir puan artırılmak suretiyle 30 katını geçmemek üzere prim alınması öngörülmüştür.
Buna göre, Temmuz 2012'den sonra sigortalı olan kısmi süreli çalışan bir taksi veya dolmuş şoförü, yılsonuna kadar günlük asgari ücretin 19 katı olan 595,65 lira üzerinden 193,59 lira prim ödeyerek 30 gün sigortalılık süresi kazanacak.
Üzerinden prim ödeyeceği tutar, asgari ücretin 30 katına ulaşana kadar her yıl bir puan artacak. Örneğin, 2013 yılında günlük asgari ücretin 20 katı, 2014 yılında 21 katı üzerinden prim ödeyecek.
SAĞLIK HİZMETİNDEN YARARLANMA
Ay içinde 10 günden az çalışıp da sigortalı olanların kendileri ile bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sağlık hizmeti alabilmeleri için, sağlık hizmeti sunucusuna başvurdukları tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası primi ödemiş olması ve sağlık hizmeti sunucusuna başvurdukları tarihte, tecil ve taksitlendirilerek tecil ve taksitlendirmeleri devam edenler hariç 60 günden fazla prim ve prime ilişkin borcun bulunmaması gerekiyor.
SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ
Ay içinde 10 günden az süreyle çalışan şoförlerin sigortalılıkları;
l Tam süreli olarak 4/a (SSK), 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (Devlet memuru) olarak çalışmaya başlamaları,
l İsteğe bağlı sigortalı olmaları,
l Taksi ve dolmuş sahibi yanında 10 günden fazla süreyle çalışmaya başlamaları,
l Taksi ve dolmuş sahipleri yanındaki 10 günden az süreli çalışmalarının sona ermesi, hallerinde sona eriyor.

Ücretli taksi şoförünü Bağ-Kur sigortalısı yapamazlar
Ticari takside 10 günden az süreli şoför olarak çalışan arkadaşımız SGK müdürlüğüne usulüne uygun olarak müracaat etmiş ve kendisine sigortalılığının başladığı ve prim tutarını belirten bir yazı verilmiştir. Basit usule tabi vergi mükellefi olan taksi sahibinin yanında çalışan şoför arkadaşımız için, vergi mevzuatına göre 51 kodlu ''diğer ücretli'' kapsamında vergi mükellefiyeti de açılması gerektiğinden vergi dairesine gidilerek belirtilen mükellefiyet açılmıştır. Fakat SGK, çalışan sigortalı statüsünde olması gereken ve öyle olduğunu belirten bir yazı da kendisine verdiği halde Bağ-Kur'lu olduğunu ifade etmiştir. Vergi kaydının diğer ücretli olduğu görülmesine rağmen bu yanlış uygulamayı nasıl yaparlar? Sizden ricam; ne yapmamız gerekiyor? Birol Gülpınar
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b/1) alt bendine göre 4/b (eski Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılanlar, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar. Basit usulde vergi mükellefi olan taksi sahibinin yanında ay içinde 10 günden az süreyle çalışan, Gelir Vergisi Kanunu gereği diğer ücretli sayılan ve ücret gelirinden dolayı vergi mükellefi olan taksi şoförünün sigortalılık tescilinin 5510 sayılı Kanunun ek 6. maddesi kapsamında yapılması ve 4/a (SSK) sigortalısı sayılması gerekiyor. Yukarıda belirttiğimiz hususları içeren bir yazı ile 4/b sigortalılığının iptali ve sigortalılığın 4/a kapsamında tescilini talep edebilir, talebinizin reddi halinde dava açabilirsiniz.

Metin Taş - Sezgin Özcan